Beta Yayıncılık tarafından basılan “Açıklayıcı Faktör Analizi” başlıklı kitabımız raflarda yerini aldı.
“Faktör analizi, gizil değişkenler arasındaki ilişkilerin incelenmesini mümkün kıldığından; sosyal bilimlerde istatistiğin en büyük başarı öykülerinden biridir. Faktör analizi, gözlenen değişkenlerin ardında yatan gizil değişkenlere ulaşmak için bir yol sunmaktadır.”
“Sofistike prosedürlerin metodolojisini anlatmak için el kitapları da gereklidir. Bu bağlamda, Dr. Hakan Bektaş’ın hazırladığı bu el kitabı, FACTOR programının mükemmel bir tamamlayıcısıdır. Bu el kitabı, faktör analizine aşina olmayan okuyucuların metotları, prosedürleri ve göstergeleri anlamalarına yardımcı olacaktır. Yazar, analizin nasıl uygulanacağını gösteren örnekleri koymaya bir hayli çaba ve özen göstermiştir. Bu sayede, okuyucular da kendi verilerini nasıl analiz edebileceklerini anlayabilecekler.”
Urbano Lorenzo – Seva
Universitat Rovira i Virgili, Spain
FACTOR Programının Geliştiricisi
Bir araştırmacı, tüketicilerin belirli bir ürüne/hizmete ilişkin algısını ve düşüncesini ölçmek istediğinde ya da bir firma sahibi, işletmesinin imajını ölçmek istediğinde aslında gözlenemeyen yapılarla ilgilenecektir. Bahsedildiği üzere, doğrudan gözlenemeyen yapıları temsil ettiği düşünülen gözlenen değişkenler kullanılarak dolaylı olarak ölçme işlemi gerçekleştirilecektir. Ardından ise araştırmacı, çok fazla gözlenen değerden oluşan bir veri kümesi yani çok değişkenli bir veri matrisi ile karşı karşıya kalacaktır. Bu aşamada araştırmacı, çok sayıda gözlenen değerden oluşan veri kümesinin ardındaki faktör yapısını bilmek isteyecektir. Bir diğer ifadeyle, büyük ve karmaşık veri kümesini basitleştirmek ve anlaşılabilir kılmayı amaçlayacaktır. Bu amaç doğrultusunda ise araştırmacının, yaklaşık yüzyıl önce geliştirilmiş ve hala en yaygın kullanılan istatistiksel yöntemlerden biri olan faktör analizini kullanması önerilmektedir.
Müşteri memnuniyeti, marka sadakati, çalışma yaşam kalitesi, motivasyon, kaygı, empati vb. gizil yapılar ile ilgileniyorsanız, faktör analizini kullanabilirsiniz.
Kitabı edinmek için tıklayınız. (Beta e-ticaret) (Kargolama hizmeti ücretsizdir)
Kitabı edinmek için tıklayınız. (idefix)
Kitabı edinmek için tıklayınız. (Kabalcı)
Kitabı edinmek için tıklayınız. (Kitapyurdu)
Kasım 2016’ya Veda Ederken..
23-25 Kasım 2016 tarihlerinde Sakarya Üniversitesi’nde bilimsel etkinliklerle dolu üç gün geçirdim.
Sakarya AdapTTO Proje Destek Birimi Koordinatörü Hakan Eryüzlü ve Finansal Ekonometri Bölüm Başkanı değerli hocam Doç. Dr. Veli Yılancı’nın daveti üzerine; 23 Kasım’da Sakarya Üniversitesi öğretim elemanları, lisans ve lisansüstü öğrencileriyle keyifli ve verimli geçen bir etkinlik gerçekleştirdik. Sakarya Üniversitesi AdapTTO tarafından düzenlenen “SPSS ile Uygulamalı İstatistik” etkinliği kapsamında sosyal bilimlerde açıklayıcı faktör analizinin ve geçerlilik-güvenilirlik analizinin hangi durumlarda uygulanabileceği ve elde edilen bulguların nasıl yorumlanması gerektiği üzerine konuştuk. Ardından yaygın olarak kullanılan paket programlarda örnek bir veri kümesi üzerinden bahsedilen analizlerin adım adım nasıl gerçekleştirileceğini gösterdim.
24-25 Kasım 2016 tarihlerinde ise Sakarya Üniversitesi Kültür ve Kongre Merkezi’nde gerçekleştirilen ICQH 2016 – Uluslararası Yükseköğretimde Kalite Konferansı’nın ikinci gününde, “Öğretim Elemanlarının Çalışma Yaşam Kalitesinin Ölçülmesi” üzerine konuştum.
Ayrıca bu konferansta, değerli hocam Doç. Dr. Sema Ulutürk Akman tarafından sunulan “Üniversite Öğrencilerinin Demografik Özelliklerinin Girişimcilik Eğilimleri Üzerinde Etkileri” , değerli hocam Doç. Dr. Murat Şeker tarafından sunulan “İller Arası Yükseköğretim Endeksi Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Ampirik Bir Araştırma” başlıklı tebliğlerle birlikte; ICQH 2016’da toplam üç bildiri sunmuş olduk.
Araştırmalarda Etkin İstatistik Kullanımı
26 Ekim 2016 tarihinde Sakarya Teknokent A.Ş. tarafından düzenlenen “Araştırmalarda Etkin İstatistik Kullanımı” seminerine davetlerinden ve misafirperverliklerinden dolayı Sakarya Teknokent A.Ş. Genel Müdürü Sayın Prof. Dr. Tahsin Engin’e, Sakarya ADAPTTO Proje Destek Birimi Koordinatörü Sayın Öğr. Gör. Hakan Eryüzlü’ye ve Sakarya Üniversitesi Finansal Ekonometri Bölüm Başkanı Sayın Doç. Dr. Veli Yılancı’ya teşekkürlerimi sunarım.
Temel istatistiksel kavramlar ve araştırma tasarımında doğru bildiğimiz yanlışlar üzerine konuştuğumuz seminere gösterdikleri yoğun ilgiden dolayı tüm katılımcılara teşekkür ederim.
İkili Değişkenler için Faktör Analizi
Sosyal ve davranışsal bilimlerde, araştırmacılar genellikle doğrudan gözlenemeyen teorik yapılarla ilgilenmektedir. Gizil değişkenler ya da faktörler olarak adlandırılan bu yapılar, doğrudan gözlenemediğinden direkt ölçülememektedir. Bu nedenle; söz konusu gizil değişkenler ya da faktörler, doğrudan gözlenebilen değişkenler aracılığıyla dolaylı olarak ölçülmektedir. Gizil değişkenleri ya da faktörleri temsil ettiği düşünülen bu değişkenler, gözlenen, manifest veya gösterge değişkenler olarak isimlendirilmektedir. Bu bilgilerden hareketle, gözlenen değişken kümesi ile onun ardında yatan gözlenemeyen yapılar arasındaki ilişkinin istatistiksel olarak incelenmesinin gerektiği ortaya çıkmaktadır. Örneğin; bir araştırmacı, tüketicilerin belirli bir ürüne/hizmete ilişkin algısını ve düşüncesini ölçmek istediğinde ya da bir firma sahibi, işletmesinin imajını ölçmek istediğinde aslında gözlenemeyen yapılarla ilgilenecektir. Bahsedildiği üzere, doğrudan gözlenemeyen yapıları temsil ettiği düşünülen gözlenen değişkenler kullanılarak dolaylı olarak ölçme işlemi gerçekleştirilecektir. Ardından ise araştırmacı, çok fazla gözlenen değerden oluşan bir veri kümesi yani çok değişkenli bir veri matrisi ile karşı karşıya kalacaktır. Bu aşamada araştırmacı, çok sayıda gözlenen değerden oluşan veri kümesinin ardındaki faktör yapısını bilmek isteyecektir. Bir diğer ifadeyle, büyük ve karmaşık veri kümesini basitleştirmek ve anlaşılabilir kılmayı amaçlayacaktır. Bu amaç doğrultusunda ise araştırmacının, yaklaşık yüzyıl önce geliştirilmiş ve hala en yaygın kullanılan istatistiksel yöntemlerden biri olan faktör analizini kullanması önerilmektedir.
Faktör analizi; çok sayıda gözlenen değişken arasındaki doğrusal ilişkilere dayanarak kavramsal olarak anlamlı ve nispeten daha az sayıda gizil değişken keşfetmeyi amaçlayan çok değişkenli istatistiksel yöntemdir. Faktör analizi yöntemi, Charles Spearman tarafından 20.yy’ın başında geliştirilmesine rağmen kategorik veriler için uygulanabilirliği hususunda tartışmalar geçmişten bu yana süregelmektedir. Özellikle gözlenen değişkenlerin genellikle ikili ya da az sayıda sıralı kategoriden oluştuğu sosyal ve davranış bilimlerinde araştırmacılar için bu husus daha fazla ilgi uyandırmıştır.
Faktör analizi yöntemi, gözlenen değişkenler arasındaki doğrusal ilişki katsayılarına dayanmakta olup tarihsel gelişimi incelendiğinde; sıklıkla gözlenen sürekli değişkenler için kullanıldığı görülmektedir. Bilindiği üzere; gözlenen değişkenlerin ölçüm düzeylerinin en azından aralık ölçek olması durumunda, Pearson korelasyon katsayısının kullanılması önerilmektedir. Fakat sosyal ve davranışsal bilimlerde gözlenen değişkenlerin ölçüm düzeyinin genellikle ikili olması ya da az sayıda sıralı kategoriden meydana gelmesi; Pearson korelasyon katsayısının hesaplanabilmesi için gerekli varsayımların sağlanamadığını göstermektedir. Bu durumda; normal dağıldığı varsayılan gözlenemeyen sürekli değişkenler tarafından meydana getirilen ikili değişkenler arasındaki doğrusal ilişkinin incelenmesi için dört düzeyli (tetrachoric) korelasyon katsayısının kullanılması önerilmektedir.
Faktör analizi yönteminin Mplus programı kullanılarak adım adım anlatıldığı “İkili Değişkenler için Faktör Analizi: Çalışma Yaşamı Kalitesi Üzerine Bir Uygulama” başlıklı doktora tezime, Yükseköğretim Kurulu’nun web sitesinde yer alan Tez Merkezi kısmından erişebilirsiniz.
İstatistik Araştırma Merkezi
27 Mart 1952 yılında Resmi Gazete’de yönetmeliği yayımlanarak faaliyetlerine başlayan İstatistik Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’ne bağlı ve tüzel kişiliği haiz bir enstitü olarak kurulmuştur.
Enstitünün gayesi, memleket hakkında neşredilen istatistikleri tahlil etmek, Türkiye’ye uygun istatistik metotları araştırmak, Enstitü İdare Heyetince uygun görülecek mevzular hakkında anketler ve istatistik araştırmaları tertip etmek, istatistik teorisi ve metodolojisi üzerinde incelemeler yapmak, Enstitü “öğretime imkân verecek bir dereceye gelince, yüksek mektep mezunları ve istatistik işlerinde çalışanlar için tekâmül kursları mahiyetinde öğretimde bulunmaktır.
Enstitünün kurucusu; İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nin ilk Dekanı olarak görev yapan ve 1949 yılında İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü’ne seçilen Ord. Prof. Dr. Ömer Celal SARÇ‘tır.
İstatistik Enstitüsü, İstatistik Araştırma Merkezi olarak faaliyetlerini sürdürmektedir.
Geçmişten günümüze İstatistik Araştırma Merkezi Müdürlüğü görevini yerine getiren İstatistik Anabilim Dalı öğretim üyeleri sırasıyla Ord. Prof. Dr. Ömer Celal SARÇ, Prof. Dr. Haluk CİLLOV, Prof. Dr. Kayıhan ÖZOĞUZ, Prof. Dr. Durmuş DÜNDAR ve Prof. Dr. A. Karun NEMLİOĞLU’dur.
Nisan 2016 itibariyle araştırma merkezimizin yönetim kurulu üyeleri: Prof. Dr. A. Karun NEMLİOĞLU (Müdür) , Yrd. Doç. Dr. Hakan BEKTAŞ (Müdür Yardımcısı), Doç. Dr. Sema ULUTÜRK AKMAN, Doç. Dr. Melda AKIN ve Doç. Dr. Handan YOLSAL.
Değerli dostum sanat yönetmeni Sinan ALTUN’un çalışmalarıyla; Haziran 2016 itibariyle İstatistik Araştırma Merkezi (İSAMER) logosuna da kavuşmuştur. Değerli emekleri için kendisine teşekkürlerimi sunarım.
Telefon: 0212 440 00 00 – 11660
E-posta: isamer@istanbul.edu.tr
TRC2 Bölgesi Yaşam Kalitesi Araştırması
Yaşam kalitesi ve kentsel yaşanabilirlik olguları dünyada 20 yüzyılın ikinci yarısında özellikle gelişmiş batı ülkelerinde tartışılmaya başlanmış ve son 30 yılda küreselleşme etkisi ile şehirlerin birer ekonomik aktör olarak öne çıkması sonucunda yeni bir boyut kazanmıştır. Küreselleşmeyle beraber gelişmekte olan ülkelerde bir yandan hızlı ekonomik büyüme ve gelişme süreçleri yaşanırken, diğer yandan hızlı kentleşme ve nüfusun tek veya az sayıda gelişmiş merkezde yığılmasıyla yaşanabilirlik ve yaşam kalitesini düşüren çok boyutlu sorunlar meydana gelmiştir. Ülkemizde 2023 yılında nüfusun yüzde 90’ının kentlerde yaşanması beklenmektedir.
Doç. Dr. Murat ŞEKER, Yrd. Doç. Dr. Arif SALDANLI ve Yrd. Doç. Dr. Hakan BEKTAŞ tarafından gerçekleştirilen bu araştırma, başta yerel yönetimler ve kamudaki karar alıcıların çalışmalarını yönlendirmek, bölge yerleşimlerinde yaşam kalitesini yükseltmeye yönelik çalışmalara öncelikli olarak kaynak dağılımını sağlamak amacıyla yapılmıştır.
Karacadağ Kalkınma Ajansı’nın internet sayfasına erişim için tıklayınız.
İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ekonometri doktora programında tamamlamak üzere olduğum “İkili Değişkenler için Faktör Analizi: Çalışma Yaşamı Kalitesi Üzerine Bir Uygulama” başlıklı tez çalışmamda;Darren Van Laar, Julian A. Edwards ve Simon Easton tarafından geliştirilen Çalışma Hayatına İlişkin Yaşam Kalitesi ( Work-Related Quality of Life – WRQoL) ölçeğinin dil ve kültür uyarlaması yapılmış olup geçerlilik ve güvenilirlik analizleri yapılmıştır. Ardından ise Türkçe versiyonu oluşturulan WRQoL ölçeği, Portsmouth Universitesi öğretim üyesi Darren Van Laar ve çalışma arkadaşları tarafından incelenmiş olup Quality of Working Life (http://www.qowl.co.uk/) web sitesi aracılığıyla araştırmacılar ile paylaşılmıştır.
Bu süreçteki katkılarından dolayı; başta değerli hocam Y. Doç. Dr. Sema ULUTÜRK AKMAN olmak üzere Doç. Dr. Melda AKIN‘a, Sinan ALTUN‘a, Betül MUTLUGÜN‘e, Şerif Emre GÖKÇAY‘a, Cihan KIZIL‘a, Emir KAYACAN‘a ve emeği geçen herkese teşekkürlerimi sunarım.
WRQoL ölçeğine erişim için tıklayınız.
WRQoL ölçeğinin (Türkçe versiyonu), kullanımı hakkında bilgi için hakanbektas@yandex.com
İLLER ARASI REKABET ENDEKSİ
İstanbul Üniversitesi (İÜ) İktisat Fakültesi öğretim üyelerinden Doç. Dr. Murat Şeker, Yrd. Doç. Dr. Arif Saldanlı ve Araştırma Görevlisi Hakan Bektaş’ın hazırladığı “İller Arası Rekabet Endeksi 2013-2014” raporu açıklandı.
Basın bültenine erişim için tıklayınız.
TR63 Bölgesi Yaşam Kalitesi Analizi
Bu araştırmada yaşam kalitesine yönelik yapılan analizler TR63 Bölgesini oluşturan Hatay, Kahramanmaraş ve Osmaniye illerini içermektedir. İl analizleri yapılırken 6360 Sayılı kanunla büyükşehir olan Hatay ve Kahramanmaraş’taki güncel ilçeler dikkate alınmıştır. TR63 Bölgesi’ni kapsayan bu araştırmada, hem kalitatif hem de kantitatif yöntemler kullanılarak yaşam kalitesi endeksleri elde edilmiştir. Çalışmaya erişim için tıklayınız.
İFESAM Enflasyon Raporu (Şubat 2015)
İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’ne bağlı olarak kurulan Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi; ülkemizin temel ekonomik ve sosyal konularına ilişkin düzenli bilimsel raporlar hazırlayarak görüş ve değerlendirmelerde bulunmaktadır.
Bu amaç doğrultusunda yapılan çalışmalardan biri olan enflasyon raporunu, değerli hocam Sayın Sema ULUTÜRK AKMAN ile hazırlamaktayız. Şubat 2015 dönemine ait enflasyon raporuna ulaşmak için: http://www.ifesam.org/
Hakan BEKTAŞ 